Fig.1. Nocne zdjęcie satelitarne Gór Izerskich i okolicy. Zaznaczono niektóre miasta, granice państw (linia przerywana) i granice Izerskiego Parku Ciemnego Nieba (linia żółta). Złe oświetlenie zewnętrzne sprawia, że miasta są widoczne jako jasne wyspy światła. (źródło: NOAA).
Fig.2. Zasięg Izerskiego Parku Ciemnego Nieba (linia niebieska) naniesiony na mapę hipsometryczną Gór Izerskich. Granicę czesko-polską zaznaczono linią białą.
ciemność Gór Izerskich
Górna część doliny Izery i dolina Jizerki należy do najcenniejszych przyrodniczo obszarów na pograniczu czesko-polskim. Pomimo, że w latach 80. minionego wieku Góry Izerskie były miejscem ogromnej klęski ekologicznej przez co straciły znaczną część swych lasów, to nie utraciły swego największego skarbu - rozległych torfowisk. Dziś Góry Izerskie znów powoli pokrywają się lasem - uschnięte drzewa ustępują miejsca młodym drzewom. Środowisko nocne tych gór, szczególnie w dolinach Izery i Jizerki, jest dość dobrze zachowanie. Chociaż nocne niebo jest tu około 2 krotnie jaśniejsze od nieba nieskażonego zanieczyszczeniem światłem, to jednak i tak jest znacznie ciemniejsze od nieba miejskiego (tu jasność nocnego nieba może być ponad 40 krotnie większa od naturalnej). Dało to możliwość utworzenia parku ciemnego nieba obejmującego wspomniane doliny. Park ten zajmuje dolinę Izery (do mostu kolejowego) i Jizerki wraz z otaczającymi je grzbietami górskimi (patrz mapka obok). Izerski Park Ciemnego Nieba pełni dwie podstawowe funkcje:
- edukacja - przekazanie wiedzy o zanieczyszczeniu światłem i możliwość podglądania nieba nocnego znacznie ciemniejszego niż to, które dostępne jest przeciętnemu mieszkańcowi miasta,
- ochrona przyrody - włączenie ochrony ciemności do istniejącej ochrony przyrodniczej dolin Izery i Jizerki (rezerwaty torfowiskowe).
Powyższe funkcje są realizowane poprzez następujące działania:
- Materiały informacyjne (informatory, tablice) dostępne szczególnie w miejscach, w których turyści nocują (Orle, Chatka Górzystów, Jizerka). Materiały te zwracają uwagę na tutejsze ciemne nocne niebo (ciemniejsze niż miejskie) i wyjaśniają czym jest zanieczyszczenie światłem.
- Monitorowanie stanu nocnego środowiska poprzez pomiary jasności nocnego nieba i rejestrację obrazów kamerą obejmującą całe niebo. Wyniki, ogólne dostępne, można będzie wykorzystać do badań przyrodniczych i do działań edukacyjnych.
- W następynch fazach realizacji projektu, wymiana oświetlenia zewnętrznego znajdującego się na obszarze parku, na takie które minimalizuje zanieczyszczenie światłem. Był by to dodatkowy element edukacyjny.
Dlaczego te dwie doliny w Górach Izerskich wybrano na realizację tego pomysłu? Otóż obszar ten jest słabo zaludniony i jednocześnie dobrze osłonięty od świateł miejscowości położonych w Górach Izerskich i w ich pobliżu przez grzbiety górskie. Ponadto, jest to obszar ciekawy i cenny przyrodniczo, warto więc do jego ochrony włączyć również nocną ciemność. Dodatkowo dolina Izery jest komunikacyjnie łatwo dostępna dla turystów, dając sporej ilości osób możliwość skorzystania z walorów edukacyjnych tego miejsca. Realizacja tego projektu przyniesie niewątpliwie korzyści dla przyrody nie tylko Gór Izerskich i pomoże zwrócić uwagę społeczeństwa na problem zanieczyszczenia światłem.
